Simone Lamsma kijkt uit naar de concerten met Amsterdam Sinfonietta, dat die door kunnen gaan in deze onzekere tijden noemt ze een zegen. En het programma lijkt op maat gemaakt: muziek van Johann Sebastian Bach en Arvo Pärt samen. ‘Bij deze componisten spelen verstilling en spiritualiteit een grote rol, wie heeft daar nu geen behoefte aan?’
Tekst: Frederike Berntsen
‘Bachs muziek is allesomvattend, de oneindige diepgang en gelaagdheid zijn buitengewoon’, vindt Simone Lamsma. Ze soleert met artistiek leider Candida Thompson in Bachs Concert voor twee violen en orkest. ‘De werken van Bach passen eigenlijk bij iedere gelegenheid, als je in een uitbundige, feestelijke stemming bent, maar ook in moeilijke tijden. De afgelopen periode heb ik veel Bach gespeeld, de solowerken voor viool. Bach biedt troost, zijn muziek betekent een houvast voor me.’
Ook Tabula Rasa voor twee violen, strijkorkest en geprepareerde piano staat op het programma. ‘Een buitengewoon toepasselijke titel in het hier en nu, Tabula Rasa. Dit stuk komt volledig tot zijn recht tijdens een live-uitvoering. Als het goed is gaan publiek en musici samen op in de sfeer die deze muziek met zich meebrengt. Er kan een beladen stilte ontstaan die op geen enkele andere manier voelbaar is’, filosofeert Lamsma. ‘Dat samen te delen is een bijna bovennatuurlijke ervaring. De wisselwerking tussen musici en publiek is altijd belangrijk, maar in deze muziek voegt ze een extra dimensie toe die onmisbaar is.’
Een eigen taal
‘Bij Bach en Pärt vind je overeenkomsten in de structuur, de wiskundige opbouw van de stukken. Die dient als basis van de tijdloosheid die spreekt uit hun werk. Schoonheid en puurheid zijn voor mij sleutelwoorden als het over de muziek van deze componisten gaat. En allebei waren ze vernieuwend, vonden ze hun eigen taal uit. Van Bachs Concert voor twee violen en orkest naar Pärts Tabula Rasa is een grote overgang,’ vervolgt Lamsma, ‘we hebben het over twee totaal verschillende stijlen. En toch voelt van het een naar het ander heel natuurlijk.
Wat betreft de uitvoering van Bachs werk: ik vind het belangrijk om stijlbewust bezig te zijn, maar bij mij klinkt de muziek wel via het moderne instrumentarium. Bach laat de uitvoerder veel vrijheid, zijn schrijven is van zo’n kunde en zeggingskracht dat hij ons deze ruimte kan laten. Ik neem altijd de partituur als uitgangspunt. Vandaaruit hoop ik met mijn ziel en overtuiging de luisteraar te kunnen raken.’
‘In beider werken is concentratie van groot belang. Het is cruciaal om tot een bepaalde mindset te komen als musicus, om de stilte in jezelf te vinden. Ik probeer zelf op zoek te gaan naar die stilte, dat is niet altijd eenvoudig. Het helpt als de andere musici datzelfde gevoel hebben, dan stap je met z’n allen die concentratiebubbel in.’
Uitzonderlijk en intiem
Tien jaar geleden speelden Simone Lamsma en de musici van Sinfonietta hun eerste programma samen. Sindsdien keerde de violiste een aantal keren terug bij het strijkorkest waaraan ze alleen maar goede herinneringen heeft. ‘Naarmate je ouder wordt voel je je steeds meer thuis bij orkesten en ensembles, je keert bij ze terug. Maar dat duurt een tijd, als solist heb je een vrij vluchtig bestaan, helaas. Je hebt niet veel kans om orkestmusici goed te leren kennen. Daarom is steeds opnieuw samenspelen fijn. Muziek maken is zo persoonlijk. Als ik eenmaal een band met mijn collega’s in het orkest heb opgebouwd, voegt dit voor mij iets toe en helpt dat me bij het spelen. Als je weet met wie je speelt, ontstaat voor mij een sfeer waarin we met elkaar nog dieper in de materie kunnen duiken.’
“Bij Sinfonietta ben je als solist al vroeg in het repetitieproces betrokken bij het geheel, zodat je samen naar de concerten toe kunt groeien”
‘Amsterdam Sinfonietta is een uniek gezelschap, ook wereldwijd gezien, er bestaan niet zoveel strijkorkesten. Daarbij heeft Sinfonietta een heel eigen identiteit op weten te bouwen. In hun benadering van de muziek zijn de spelers open en expressief. Hun manier van werken is me vanaf het allereerste begin bijgebleven. Bij Sinfonietta ben je als solist al vroeg in het repetitieproces betrokken bij het geheel, zodat je samen naar de concerten toe kunt groeien. Er is op die manier voldoende tijd om met elkaar tot de kern te komen van wat je wilt overbrengen. Iedere musicus heeft een stem, als hecht ensemble ga je op zoek naar muzikale mogelijkheden en experimenteer je: wat werkt en wat niet? Deze manier van repeteren is vrij uitzonderlijk, en in zekere zin intiem.’
