In het programma Road to Iran richt Amsterdam Sinfonietta de neus oostwaarts, met twee bijzondere gasten. Een van hen is de cellist Kian Soltani. Zijn cello zal in een nieuw dubbelconcert van Rembrandt Frerichs samenklinken met de kamancheh, een strijkinstrument uit het Nabije Oosten.
Frederike Berntsen
Kian Soltani (1992) steekt meteen van wal: ‘Het Dubbelconcert voor cello en kamancheh,dat Rembrandt Frerichs in opdracht van Amsterdam Sinfonietta heeft geschreven, is heel boeiend, en echt voor drie partijen die met elkaar in gesprek gaan. Rembrandt heeft een heel directe en sterke band met de kamancheh-speler Kayhan Kalhor. Hij zit in de jazz, maar ook in de muziek uit het Midden-Oosten is hij thuis. We brengen die werelden samen in zijn nieuwe werk. Ik breng de klassieke cello in, vooral in het eerste deel. De kamancheh zorgt voor het traditionele, Perzische element.’
‘Het is een ongelofelijk rijk werk, dat langzaam en kleurrijk begint, en alle ruimte geeft aan de melodie. In het tweede deel hoor je een dans, met percussie, zeer Perzisch van stijl. Op een aantal plekken zal Kayhan improviseren. Ik, als klassiek cellist, stap in de Perzische stijl. De harmonieën en de tonaliteit die afkomstig zijn uit Perzië hoor je terug op mijn instrument. Het gaat om een bepaalde manier van ornamenteren die wij in de westerse wereld niet kennen. Naast Rembrandts compositie spelen Kayhan en ik een improvisatie, dat is nog één grote verrassing.’
Perzische invloed
Kian Soltani is klassiek opgeleid, met een flinke dot Perzische invloed. De muziek uit het oosten kent hij van kindsbeen af, die werd gespeeld door zijn ouders. ‘Ik ben absoluut geen autoriteit, hoor, als het om Perzische muziek gaat, maar ik heb thuis veel gehoord, vroeger, en ik heb zelf de kamancheh bespeeld – dat was trouwens op de Cello Biënnale Amsterdam. Hoe ik die muziek aanpak is puur intuïtie, ik doe wat voor mij authentiek voelt. En dat zit ‘m in het aanbrengen van kleur en nuance. Je zou de kamancheh het broertje of zusje uit het Midden-Oosten van de cello kunnen noemen. De zangerige kwaliteit van dat instrument is buitengewoon, en zal straks genereus samengaan met de klank van de cello.’
“Hoe ik die muziek aanpak is puur intuïtie, ik doe wat voor mij authentiek voelt”
Als cellist is Soltani gevormd door de Russische school, waarin je leert om de stok stevig op de snaren te laten rusten. Dat geeft een robuuste klank, waarin iedere noot benadrukt wordt. De oosterse speelstijl vraagt het tegenovergestelde; volksmuziek ademt, de stok maakt op een ontspannener manier contact met de snaren. ‘Als ik volksmuziek zou aanpakken zoals ik een celloconcert van Sjostakovitsj zou spelen, blijft er niets van over. Dat is bij ieder stuk de uitdaging: waar gaat het over en hoe kom ik daar?’
Klagen is geen manier van leven
Met Sinfonietta speelt Soltani ook twee stukken, speciaal voor hem geschreven door Reza Vali, een familievriend. The Girl From Shiraz en Love Drunk zijn afkomstig uit een set Persian Folk Songs, die Soltani op zijn eerste album voor Deutsche Grammophon zette, met piano. ‘Dit zie ik ook als een première, ik heb deze muziek nog nooit met een strijkorkest gespeeld, reuze spannend. Zoals altijd duik ik volledig in het stuk dat ik speel en geef ik alles, maar als je muziek uitvoert van iemand die je goed kent, voelt het net anders. Ik wil Reza zo goed mogelijk representeren, je kent achtergronden, dat speelt allemaal mee als je iets speelt.’
“Klagen is geen manier van leven, een oplossing zoeken om door te gaan en verder te kunnen, wel”
‘Perzische muziek, of ze nu instrumentaal is of niet, gaat vaak over ongelukkige liefde’, vervolgt Soltani. ‘Zelfs als een stuk vrolijk klinkt, zoals Love Drunk, is de basis minder vrolijk. Het Perzische volk is goed in het niet bij de pakken neerzitten. Lijden, maar daaruit dan toch kracht putten, daar zijn de Perzen heel sterk in. Nooit zelfmedelijden hebben, het leven weten te omarmen, in alle ellende. Dat heeft iets zelfverzekerds.’
Herkent Soltani iets daarvan in zichzelf? ‘Dat vind ik een lastige vraag. Ik groeide op in Oostenrijk en kan werkelijk niet zeggen wat er Perzisch is aan mij en wat westers. Ik ben een mix van culturen. We aten Perzisch, spraken de taal, natuurlijk, maar Oostenrijk was om ons heen. Maar als je het over de essentie van Perzische muziek hebt, dat idee zit wel sterk in mij: klagen is geen manier van leven, een oplossing zoeken om door te gaan en verder te kunnen, wel.’
Bekijk Kian Soltani in onze muziekfilm Atashgah:
