De pianobroers Lucas en Arthur Jussen hebben in het verleden al een aantal succesvolle programma’s met Amsterdam Sinfonietta gespeeld. Bach, Mozart, Mendelssohn, hun noten kregen vleugels onder de handen van het duo in samenspel met het orkest. Vanaf 1 tot en met 17 december tappen ze uit een heel ander vaatje. Dat staat het nieuwe concert voor piano vierhandig en kamerorkest Anka Kuşu op het programma dat de Turkse componist en pianist Fazil Say in 2020 voor de broers schreef. ‘Het is heel iets anders dan we in het verleden gespeeld hebben, maar we verheugen ons enorm’, aldus de Jussens.
Fazil Say is geen onbekende voor Lucas en Arthur Jussen. In 2016 schreef hij al het duistere Night voor piano vierhandig voor het tweetal. ‘Say is een ontzettend aardige, open en lieve man’, zegt Arthur. ‘Hij is heel benaderbaar en zeker niet zoals veel componisten kunnen zijn. Say zal nooit zijn eigen noten heilig verklaren en laat je echt vrij om zijn stukken op je eigen wijze te interpreteren. Hij staat open voor input van ons. Dat maakt hem heel fijn om mee te werken.’
‘We zijn ook ontzettend blij dat hij voor ons wilde schrijven’, voegt Lucas toe. ‘Wij hebben hem destijds benaderd voor wat Night is geworden. In feite is dit pianoconcert daar uit voort gekomen. Diverse orkesten wilden een commissie uitzetten omdat Night zo’n succes was. Dat is nu Anka Kuşu geworden.’
Feniks
Anka Kuşu kwam tot stand door een gezamenlijke opdracht van de Münchner Philharmoniker, Amsterdam Sinfonietta en Mozarteum Orchester Salzburg. Het virtuoze werk geïnspireerd op een Perzische legende over de koningsvogel Simurgh, die gelijkenissen vertoont met de feniks kreeg veel bijval na de première op 13 januari 2022 in München bij de Münchner Philharmoniker onder leiding van John Storgårds. Lucas en Arthur Jussen begrijpen het succes van Say als componist wel. ‘Hij heeft een heel eigen taal’, zegt Arthur. ‘Dat klinkt misschien als een cliché, maar het is bij hem absoluut waar. Hij verbindt oosterse, Turkse klanken met westerse muziek en jazz. Daarbij maakt hij gebruik van geheel eigen technieken, zoals de snaren dempen met je handen, waardoor er een geplukt geluid als van een basgitaar ontstaat. Een techniek die ook voorkomt in het pianoconcert.’
‘Hij heeft door de jaren heen ook een heel eigen aanhang gekregen’, verklaart Lucas de populariteit van Say verder. ‘Veel Turkse mensen uiteraard, maar er is ook een grote groep daarbuiten die speciaal voor zijn muziek komt. Mensen luisteren met veel plezier naar zijn werk. En dat is begrijpelijk. Het is kleurrijk, mengt verschillende stijlen en komt heel swingend en virtuoos over. Je hoort zijn roots terug in zijn werk en ondertussen weet hij de Turkse elementen naadloos te verbinden met westerse muziek. Die combinatie maakt hem bijzonder.’
Uitdaging
Die combinatie is ook in het driedelige Anka Kuşu volop aanwezig. ‘Anders dan Night, wat een heel donker en duister stuk was, zitten hier vele lichtpuntjes en lichtere frases in’, duidt Lucas het verschil tussen de twee werken. ‘Het gaat over de legende van de feniks; dat is niet alleen maar kommer en kwel. Dat hoor je terug in de muziek.’
Die muziek is met een eerste deel dat heel lyrisch begint maar allengs ritmischer wordt, een kort scherzo vol even wonderlijk lastige als hemels opzwepende maatwisselingen en een virtuoos slotdeel vol jazzy elementen een behoorlijke kluif voor de musici. ‘Al denk ik niet dat de grootste uitdaging op het vlak van de pianisten ligt’, meent Arthur. ‘Het is vooral de combinatie met het orkest die het werk behoorlijk lastig maakt. Er zit veel percussie in en het zit vol hele ritmische momenten die echt spatgelijk moeten zijn. We spelen het met Amsterdam Sinfonietta zonder dirigent, wat een extra uitdaging is. We moeten nog beter dan anders naar elkaar kijken en luisteren. Al die maatwisselingen en andere ritmische zaken moeten heel strak overkomen. Lucas en ik kennen het stuk inmiddels van binnen en van buiten, maar als je het werk als orkest voor het eerst voor je neus krijgt is het een grote uitdaging. Al die moeilijke maatwisselingen moet je echt voelen om ze te kunnen spelen.’
Vertrouwd
Desondanks hebben de broers alle vertrouwen in Amsterdam Sinfonietta en verheugen ze zich op de concerten. ‘We kennen het orkest heel goed en hebben gelukkig al vaak met deze musici mogen spelen’, zegt Lucas. ‘We voelen ons heel vertrouwd. Dat klinkt misschien naïef, maar het is ontzettend leuk om met een orkest te spelen waar je graag komt en je je welkom voelt.’
‘We hebben in het verleden veel klassiek werk, veel Bach en Mozart met Amsterdam Sinfonietta gespeeld’, vult Arthur aan. ‘Nu spelen we weliswaar Schuberts Lebensstürme voor piano vierhandig als inleiding op Mahlers Tiende symfonie, maar Anka Kuşu is heel andere koek. Ik weet zeker dat het ontzettend leuk gaat worden en dat ook het orkest van deze partituur van Say gaat genieten. Wij kunnen in elk geval niet wachten om met Amsterdam Sinfonietta aan het werk te gaan.’
Paul Janssen