De Turkse pianist en componist Fazıl Say en Amsterdam Sinfonietta slaan wederom de handen ineen. In maart toeren ze samen door het land met een speciaal programma rond Mozart – een van Say’s meest geliefde componisten. “Met Mozart voel ik me intuïtief het meest verbonden.”
Nog even en dan is Fazıl Say weer in zijn ‘geliefde Holland’. De Turkse componist, die vanaf 6 tot 16 maart met Amsterdam Sinfonietta het programma ‘Mozart à la Say’ zal brengen, is naar eigen zeggen ‘beyond excited’. “Amsterdam Sinfonietta en ik hebben al eerder gespeeld, zo voerden we vóór de coronapandemie al eens Mozarts Twaalfde pianoconcert uit”, vertelt Say via de telefoon met een hoorbare glimlach. “Dit strijkorkest is wat mij betreft een van de beste kamerorkesten ter wereld. Artistiek leider Candida Thompson blinkt erin uit om steeds weer een interessant en afwisselend programma op poten te zetten. En dat is dit keer niet anders.”
In de huid van een kind
In Mozart à la Say geven de musici een eigen draai aan Mozart met een zelf samengestelde Mozart Say-Suite: de drie delen uit Mozarts Serenata Notturna voor orkest worden afgewisseld door werken voor piano solo van Say en Mozarts Fantasia in d, KV 397. Zelf kijkt Say er erg naar uit om ook Mozarts Eerste pianoconcert ten gehore te brengen (dat doet hij eenmalig in Het Concertgebouw op 16 maart). “Dit is, als je het mij vraagt, misschien wel een van de belangrijkste stukken uit de muziekgeschiedenis. Mozart was elf jaar toen hij dit stuk schreef, het is echt ongelooflijk. Dat iemand van elf jaar iets van zulke schoonheid en perfectie kan creëren… Dan ben je echt een genie. Dit stuk moedigt je als luisteraar aan om even in de huid van een kind te kruipen. Mensen zijn echt geraakt door de speels- en puurheid ervan.”
Verhalen vertellen
Say’s liefde voor Mozart gaat terug naar zijn vroege kindertijd. Al op zijn tweede kon hij op een fluit melodieën van Mozart nafluiten. “En rond mijn zevende of achtste speelde ik Mozarts pianosonates”, zegt hij. “Waar ik bij sommige andere componisten moet nadenken wat diegene nou precies wil, is het of ik samenval met Mozarts composities. Ik heb er intuïtief een heel sterke connectie mee.” Het is ook daarom dat Say zich, naar eigen zeggen, helemaal vrij voelt om zichzelf op zijn eigen manier te uiten als hij Mozarts stukken uitvoert. “Ik benader Mozarts pianoconcerten vanuit een opera-perspectief. In mijn pianospel, speel ik de muziek dus meer als een opera in plaats van instrumentale muziek. De klanken zijn in mijn interpretatie net menselijke stemmen, die een verhaal vertellen.” Het vertellen van verhalen zit Say in zijn bloed: zijn vader schreef romans. “De mensen in Europa houden van mijn interpretatie. Naast het narratieve aspect, verwerk ik vaak Turkse elementen in mijn spel. Ik sla bruggen tussen culturen en denk dat ik hiermee een breed en groot publiek bereik.”
Vogelgezang
Naast Mozarts werken zal Say samen met Amsterdam Sinfonietta enkele van zijn eigen composities ten gehore brengen. Deze kenmerken zich veelal door het gebruik van bijzondere klankeffecten; thematisch put Say graag uit zijn eigen leven: zo maakte hij een compositie rond zijn scheiding en die van zijn ouders (Divorce), zijn familie (The Tree of Life) of de Turkse volksheld Atatürk (Yürüyen Köşk) – dit laatste stuk, oorspronkelijk een pianokwintet, zal tijdens Mozart à la Say volledig door strijkers worden uitgevoerd. “Ook schreef ik een stuk over hoe belangrijk het is om zorg te dragen voor de natuur, de planeet, de bossen, dat zal ik ook samen met Amsterdam Sinfonietta uitvoeren. Hier komen veel natuurlijke geluiden in voor, zoals vogelgezang. Het versterkt de vertellende kracht van de muziek.”
Goede dynamiek
Say speelde gedurende zijn carrière, die intussen zo’n 25 jaar beslaat, met talloze orkesten en vooraanstaande dirigenten. Dat Amsterdam Sinfonietta niét met een dirigent werkt, brengt hem als solist niet uit balans – integendeel. “Zoals ik al zei, is Amsterdam Sinfonietta in mijn ogen een van ’s werelds topkamerorkesten. De kwaliteit van de musici zorgt ervoor dat er geen dirigent nodig is. Alle leden, zo’n 25 mensen, zijn solisten. Zij leiden zichzelf. En anders is daar Candida Thompson, die prachtig optreedt als leider als dat nodig is.” Hij vindt het een prettige manier van werken, zegt Say. “Er is een hele fijne dynamiek tussen Amsterdam Sinfonietta en mijzelf. Ik heb het gevoel dat de musici begrijpen wat ik doe als componist en als vertolker. En op mijn beurt begrijp ik hun manier van werken. Het werkt gewoon heel goed. Ik kan niet wachten om dit aan het Nederlandse publiek te tonen tijdens de negen concerten in maart. Het wordt geweldig!”
Grete Simkuté
Meer informatie over en kaarten voor Mozart à la Say vindt u hier.