In deze tijd, waarin het onderscheid tussen de seizoenen lijkt te vervagen of op z’n minst verwarrender is dan voorheen, is de keuze voor Philip Glass’ Vioolconcert nr. 2 een hele rake. Want anders dan Vivaldi benoemt Glass in zijn American Four Seasons geen van de jaargetijden, dus het publiek moet zelf aanvoelen wanneer de natuur op uitbotten staat of de storm over het land raast. Voor solist William Hagen een uitdaging die hij graag aangaat. ‘Timing is allesbepalend voor dit stuk.’
De Amerikaanse violist William Hagen is net terug van een tournee met op het programma Beethoven en Dvoráks vioolconcerten, min of meer standaard repertoire voor een solist. De komende weken staat er echter een voor hem onbekend werk op de lessenaar, want nooit eerder voerde hij Glass’ Tweede vioolconcert uit. Hagen: ‘Sterker nog: toen Candida Thompson mij vroeg om dit te spelen met Sinfonietta Amsterdam, had ik het zelfs nog nooit gehoord! Ik ben blij dat ik het acht keer mag uitvoeren, zoveel concerten achter elkaar met hetzelfde werk speelde ik niet eerder! Het is een geweldige kans om dit werk op deze manier te ontdekken en het me samen met Amsterdam Sinfonietta eigen te maken. Bovendien zijn het fraaie solopartijen.’ Voor Hagen betekent mei dus écht ‘een nieuwe lente, een nieuw geluid’, om met Gorter te spreken, al druipt de regen ten tijde van het interview gestaag langs de ramen.
Timing is alles
Wie vertrouwd is met het werk van Philip Glass zal ook in dit Tweede vioolconcert zijn kenmerkende minimal music, de meditatieve sfeer en langzame opbouw zonder al te grote hoogtepunten terugvinden. Juist die sluimerende opbouw maakt het volgens Hagen interessant. ‘Bij Glass is timing alles, je moet precies aanvoelen wanneer je tijd kan nemen of juist niet. Wanneer je jezelf teveel vrijheden veroorlooft is dat voor deze muziek desastreus. Je moet goed luisteren om te ervaren hoe hij een lijn subtiel weet door te werken in het geheel.’
Eigen invulling
Waar bij Vivaldi de jaargetijden duidelijk te definiëren zijn, is dat bij Glass minder het geval. Er zijn weliswaar vier delen (movements), maar de componist en de violist Robert McDuffie, voor wie hij het schreef, konden meteen geen overeenstemming bereiken over welk deel nu welk seizoen representeerde. Daar waar Duffie in het tweede deel de winter hoorde, had Glass zelf het beeld van een zomerdag, met luierende mensen en een zomerbriesje. Uiteindelijk besloten ze de delen te nummeren en de interpretatie aan de toehoorder te laten, een ‘oplossing’ die zowel bijval – ‘leuke, psychologische puzzel!’- als kritische noten – ‘dit is wel een héél gemakzuchtige benadering’ – opleverde. Feit blijft dat er werk aan de winkel is voor de luisteraar die behoefte heeft aan duidelijkheid. Hagen zelf associeert de beginsolo van het eerste deel met de winter: ‘Luister maar. Het heeft echt een ijzige, eenzame sfeer.’
Gevarieerd bestaan
Ook de andere drie delen beginnen met een vioolsolo, voor Hagen is er dus echt werk aan de winkel. Philip Glass suggereerde zelf dat deze solodelen ook afzonderlijk, losgezongen van het totale werk, als één concert gespeeld kunnen worden, dus zonder orkest. Hagen denkt daar duidelijk anders over. ‘Nu ik de kans heb om dit stuk met Amsterdam Sinfonietta te spelen, lijkt me dat eigenlijk vele malen interessanter,’ aldus Hagen.
De violist woont in Utah, Salt Lake City met zijn partner en hun tien maanden oude zoontje. Hij combineert zijn werkzaamheden als solist met kamermuziekoptredens en geeft daarnaast veel les. Via zijn website kun je hem boeken voor zowel live als online lessen. ‘Ik heb het lesgeven ontdekt tijdens de coronapandemie. Ik ben niet verbonden aan een instituut en heb iedere dag wel een paar leerlingen wanneer ik thuis ben. Wat voor veel docenten geldt, gaat ook voor mij op: ik steek enorm veel op van lesgeven. Ik ben veel analytischer gaan studeren sinds ik lesgeef want ik mag van mijzelf alleen advies geven wanneer ik het ook zelf kan toepassen.’
Onder vrienden
Ook al soleerde Hagen niet eerder met Amsterdam Sinfonietta, het orkest voelt voor hem niet als een onbekende. ‘Ik heb veel kamermuziek gespeeld met aanvoerder alten Georgy Kovalev en Tim Posner, aanvoerder celli. We ze zijn onderhand goede vrienden dus het spelen zonder dirigent voelt alsof ik met goede vrienden kamermuziek maak en daar verheug ik mij op.’
Dat er naast Glass ook Indiase muziek klinkt, maakt de avond alleen nog maar verrassender volgens Hagen. ‘Het is ook niet zo raar: ook tussen India en Glass lopen er lijntjes, denk aan de opera Satyagraha over Ghandi. Na mijn ‘Amerikaanse jaargetijden’, ga ik graag even op reis naar India.’
Inge Jongerman
Bestel kaarten voor Philip Glass in India