Cameron Shahbazi was in de rol van Sergei Diaghilev betrokken bij de online wereldpremière van de opera Ritratto van Willem Jeths in 2020 waar ook Amsterdam Sinfonietta aan meewerkte. Nu alle coronaperikelen achter ons liggen maakt de jonge Canadees-Perzische countertenor alsnog zijn live-debuut bij het orkest tijdens het slotconcert van het Sinfonietta String Festival op 21 mei. Ter inleiding spreekt hij gepassioneerd over het concertprogramma en zijn levensmissie. ‘De countertenor is een recente stemkleur die nog ontdekt moet worden door hedendaagse componisten.’
Cameron Shahbazi maakte niet alleen indruk tijdens de noodgedwongen online première van Ritratto, hij kreeg nog niet zo lang geleden ook lovende kritieken voor zijn invulling van de rol van Tolomeo in Händels Giulio Cesare bij De Nationale Opera. Toch is de in 1992 in Canada geboren countertenor nog alles behalve een household name. “Ik studeerde in 2019 af in Amsterdam”, zegt Cameron Shahbazi begin mei tussen twee repetities door voor een Monteverdiproductie bij de Bayerische Staatsoper in München. “Net toen ik naar buiten zou treden met wat mooie engagementen kwam corona en ging alles in lockdown. Dus mijn tijd komt nog wel.”
Hij is en blijft er nuchter onder en beschouwt zichzelf als de jonge countertenor die hij is. Vooralsnog verheugt hij zich op zijn officiële live-debuut bij Amsterdam Sinfonietta. Dat hij ook dan vooral barokmuziek zingt vindt hij niet erg. Integendeel. “Ik ben uiteindelijk countertenor geworden omdat ik de barokmuziek zo geweldig aantrekkelijk en mysterieus vond. Ik vind het geweldig om Vivaldi’s Stabat Mater en Agnus Dei uit Bach Hohe Messe te zingen. Bovendien is het een uniek programma dat prachtig in elkaar zit.”
Offer
Shahbazi was meteen enthousiast over het voorstel van Amsterdam Sinfonietta om de delen van Vivaldi’s Stabat Mater niet achter elkaar te spelen maar af te wisselen met de delen uit Mendelssohns aangrijpende laatste strijkkwartet dat hij schreef kort na de dood van zijn zus Fanny. “Ik wil mijn relatie met andere mensen uitdrukken, een hoger doel etaleren, een reden waarom ik op aarde ben. Zoals men misschien weet ben ik enorm betrokken bij de huidige situatie in Iran. (Hij was onder andere initiatiefnemer van de benefietconcerten Woman.Life.Freedom – PJ). Veel mensen geven elke dag weer hun leven om het aardse bestaan voor anderen aangenamer te maken. Het gebeurt nu in Iran en elders in de wereld, maar voor mij is het hele Bijbelverhaal van de kruisiging een vergelijkbaar offer. Ook daar geeft iemand zijn eigen leven op voor de vrijheid van anderen. Stabat Mater, Agnus Dei en ook Mendelssohns Strijkkwartet zijn in die zin een reflectie op de huidige gebeurtenissen.”
Uiteindelijk eindigt het programma met het Perzische wiegelied Lalaee dat beroemd werd in de uitvoering van de Iraanse (pop)zangeres Googoosh. “Veel mensen zingen het voor hun kinderen. Het is aan het einde van een programma over verlies een lied vol hoop. Dat straalt het ook voor mij uit; de hoop dat mensen vrij kunnen zingen een vreugde in de wereld kunnen brengen. We wilden niet in het negatieve blijven hangen. Het is echt de bedoeling om te reflecteren en juist te appreciëren wat wij hier hebben.”
Bariton
Die drive om een rol te spelen die verder gaat dan louter zingen op de grote podia heeft alles te maken met de weg die Shahbazi aflegde om te worden wat hij nu is. Hij begon al vroeg met zingen en pianospelen, maar had nooit het idee er zijn beroep van te maken. “In het Canada waar ik vandaan kom, bestond nauwelijks een professioneel muziekcircuit, dus ik had geen enkel voorbeeld. Bovendien waren mijn ouders zeer terughoudend over een carrière in de muziek.”
Pas toen de echtgenoot van zijn pianodocente die werkzaam was bij de lokale opera hem rollen beloofde als hij de bariton die hij toen dacht te hebben verder ontwikkelde, begon het te kriebelen. “Tegelijkertijd voelde het als een enorm risico. Ik was nauwelijks voorbereid op een muziekstudie en van die paar rollen in Canada die hij mij in het vooruitzicht stelde kon ik niet leven.”
Desondanks begon hij zijn studie aan de Universiteit van Toronto. Als een bariton. “Ik had toen een heel beperkte techniek en een nauwelijks ontwikkeld bereik. Als ik als een bariton de hoge noten moest zingen schakelde ik over op falsetto. En als ik repeteerde deed ik dat altijd in de late avonduren. Dan waren er zo min mogelijk mensen aanwezig die mijn gebrek aan kennis en techniek op konden merken.”
Roeping
Toen hij toch een keer ‘betrapt’ werd door een docente, suggereerde zij dat hij eigenlijk een countertenor was. “Ik had geen idee wat dat was. Ik ben online gaan zoeken en werd direct getroffen door de voorbeelden zoals de aria Ombre mai fu. Het had kracht en tegelijkertijd een enorme kwetsbaarheid. Baritonrollen in de opera zijn meestal erg macho, dit paste veel beter bij mij. Ik wist meteen dat ik dit wilde.”
Toch was het voor de inmiddels twintigjarige Shahbazi niet makkelijk om van stemvak te wisselen. Ook twijfelde hij aan de mogelijkheden die hij zou hebben in Canada. Hij besloot er een jaar tussenuit te gaan en vertrok naar het Midden-Oosten waar niet geheel toevallig veel karakters uit de barokopera’s vandaan komen. “Na een jaar zonder muziek wist ik zeker wat mijn roeping was.”
Moreel kompas
Hij vertrok in 2016 om aan het Conservatorium in Amsterdam te studeren. De rest is, hoewel nog pril, geschiedenis. En nu wil hij zijn keuze ook op alle vlakken waarmaken. Vandaar dat hij zich niet alleen inzet voor de strijd voor absolute vrijheid in Iran, maar zich ook bezig houdt met de evolutie van de muziek en vooral de countertenor. “Dit stemvak is eigenlijk een vrij modern instrument dat op geen enkele manier lijkt op de castraten van vroeger. Het is een recente kleur waarmee we niet alleen moeten uitvinden hoe we de muziek van een paarhonderd jaar geleden kunnen herinterpreteren, maar die ook nog ontdekt moet worden door hedendaagse componisten. Ik ben gek op de karakters uit de barokopera’s die ik zing. Ze zijn mijn vrienden en vele karakters hebben een moreel kompas dat ik ook uit wil dragen als ik niet op het podium sta. Maar ik wil daarnaast nieuw repertoire initiëren. Een jonge countertenor heeft nog altijd vele uitdagingen. Het creëren van nieuw repertoire is een manier om deze stemsoort verder te ontdekken en te ontwikkelen.”
Paul Janssen