Toen Thomas Oliemans en Amsterdam Sinfonietta een naam moesten bedenken voor hun programma vol met Franse muziek waren ze het snel eens: ‘Formidable!’ klinkt niet alleen leuk, het is ook de titel van één van de bekendste liedjes van Charles Aznavour, die ze samen natuurlijk ook uitvoeren in een nieuw arrangement voor strijkorkest. Voor onze filmrubriek hebben we twee films geselecteerd die een ode brengen aan deze chansonnier: de recent verschenen biopic Monsieur Aznavour en de ontroerende documentaire Aznavour, le regard de Charles.
Monsieur Aznavour (2024)
Met meer dan honderd miljoen verkochte platen wereldwijd, was Charles Aznavour (1924-2018) een van de grootste zangers van Frankrijk. Een legendarische chansonnier, van Frans-Armeense afkomst, die in meer dan zes talen muziek maakte en vaak over de liefde zong. Er bestaat veel populair filmmateriaal van deze sterzanger, die tevens filmacteur was en in wel tachtig films speelde. Dat zijn weg naar succes niet gemakkelijk was, blijkt in de recent verschenen biopic Monsieur Aznavour, een onderhoudend portret van zijn veelbewogen leven. Hij kwam uit een arm gezin, was klein van stuk en had een ongewone stem – volgens velen zou hij het nooit ver schoppen. Maar Charles Aznavour bewees het tegendeel. Dankzij zijn talent en onvermoeibare doorzettingsvermogen groeide hij uit tot een van de grootste chansonniers aller tijden. Monsieur Aznavour neemt ons mee op reis door het leven van dit Franse icoon: van zijn roerige jeugd in het vooroorlogse Parijs, via zijn innige band met Édith Piaf, tot aan wereldwijde faam. Decennialang wist hij de tijdgeest te vangen in ontroerende en tijdloze liedjes als Sur ma vie, She en La Bohème. Wat deze film natuurlijk vooral aantrekkelijk maakt is de soundtrack, een schatkist vol aan chansons van Aznavour, met ook minder bekende liedjes uit zijn vroege carrière. Een genot om naar te luisteren, maar ook om naar te kijken, want “De cinematografie is adembenemend”, aldus Cinemagazine. En dat komt mede dankzij het sublieme spel van hoofdrolspeler Tahar Rahim (bekend uit Un Prophète), elke geste en grimas klopt. Of zoals de Filmkrant schrijft: “Rahims spel is een sublieme ode aan de chansonnier”.
Bekijk de film op via Pathé Thuis of Picl.
Aznavour, le regard de Charles (2019)
Wat voor liefhebbers van Aznavours chansons wellicht een aangename verrassing is: Aznavour was zelf ook een fanatiek amateurfilmer. Met de camera die hij van collega Édith Piaf kreeg, filmde hij zijn eigen leven. Een paar maanden voor zijn dood (hij overleed op 1 oktober 2018) bekeek Aznavour het materiaal voor de eerste keer, samen met regisseur Marc di Domenico, en besloot er een film van te maken, zijn eigen film. “Ik heb overal gefilmd. De hele tijd op Super 8, op 16 mm”, aldus de chansonnier. “Anders dan mijn liedjes, zijn mijn films nooit geopenbaard. Als je ze ziet, zal mijn leven zich voor je ontvouwen, het verhaal dat ik nooit heb verteld.” En het verhaal dat hij vertelt is aangrijpend. Le regard de Charles is de blik van Aznavour op de wereld om hem heen. Momenten en gebeurtenissen, plaatsen waar hij optreedt, zijn vrienden, liefdes maar ook narigheid. Het is echter net zo goed een blik op de zanger, echtgenoot, acteur, vader en reiziger zelf. “Een liefdevol samengesteld egodocument in intieme vorm”, zo schreef de Volkskrant lovend. Ontroerende beelden die extra sterk werken dankzij de vele liedjes van Aznavour die tijdens deze documentaire te horen zijn.
Bekijk de film
Chansons. Een gezongen geschiedenis van Frankrijk (2011)
Wie écht meer wil weten over de chansons van Aznavour en al die andere Franse chansonniers moet beslist het informatieve boek van de Belgische schrijver en conferencier Bart Van Loo lezen (de auteur van de veelgeprezen boeken De Bourgondiërs en Stoute schoenen). In Chansons vertelt Van Loo “een hoogst originele en vermakelijke geschiedenis van Frankrijk, aan de hand van wereldberoemde én vergeten Franse liedjes”, zo staat er op de achterkant van het boek. Geïnspireerd door de vele honderden liedjes van Franse chansonniers wandelt Van Loo door de straten van Parijs, laat hij chansons in zijn hoofd weerklinken en brengt hij de Franse geschiedenis swingend tot leven. Ook de aanvullende informatie, video’s en Spotify-compilaties die hij op zijn eigen website heeft verzameld zijn onmisbaar en onderhoudend. Bijna alle Franse liedjesschrijvers die tijdens Sinfonietta’s tournee Formidable! op het programma staan, worden uitgebreid besproken in het boek. Soms met hele grappige beschrijvingen van het uiterlijk en het karakter van de chansonnier, soms met een uitgebreide beschrijving van de herkomst van een bepaald liedje, en soms gewoon aan de hand van een leuke anekdote. Zoals de Belgische krant De Morgen het kernachtig samenvat: “Van Loo, een wandelende encyclopedie van lied en literatuur, bewijst met branie dat het muzikale erfgoed de poort opent naar een complete wereld.”
Bestel het boek bij de uitgever en beluister de compilaties op de website van Bart van Loo.
Noortje Zanen
